„Gorzkie słowo prawdy”, czyli członkowie Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej naocznymi świadkami narodzin państwa komunistycznego

Abstract

W artykule przedstawiono stosunek członków Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej do rodzącego się państwa komunistycznego. Czasy, w których formowała się federacja sowiecka był jednocześnie okresem „odrodzenia” Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Te dwa nowopowstałe organizmy – świecki, ateistyczny i duchowy, religijny – w burzliwym roku 1917 stanęły w obliczu nowych zadań. Rewolucja dla bolszewików była początkiem nowej epoki – okresu władzy ludu, licznych przemian, odrzucenia „zgniłego kapitalizmu” i dekadencji związanej z systemem wolnorynkowym. Natomiast dla prawosławnych szczególnym wydarzeniem stał się Sobór Lokalny, upamiętniający zakończenie „epoki synodalnej”. Duchowni, uczestniczący w pracach soborowych, mimo własnej woli stali się świadkami początków państwa komunistycznego i jako tacy zabierali głos w szerokiej dyskusji na temat narodzin nowej władzy. Ich komentarze stanowią jasny obraz działań władzy ludowej u zarania państwowości sowieckiej. Obraz o tyle czytelny, że pozbawiony fałszywej propagandy „komunistycznego raju”. Jeszcze w roku 1917 i 1918 Cerkiew prawosławna mogła pozwolić sobie na „gorzkie słowo prawdy” o nowym reżimie i jego bohaterach. po pewnym czasie ów głos zostanie zagłuszony represjami i cenzurą. Tym cenniejsze wydają się być świadectwa tego okresu – autentyczne wspomnienia i relacje, ilustrujące narodziny państwa sowieckiego. Zostały one ukazane w niniejszym artykule.