Johannes Althusius. Pierwszy teoretyk federalizmu

Abstract

Artykuł przybliża myśl polityczną Johannesa Althusiusa (1557-1638), która w ostatnim stuleciu przeżywa swoisty renesans i docenia się jej znaczenie dla koncepcji politycznych. Widziano w niej rekonstrukcję średniowiecznego korporacjonizmu na potrzeby wkraczającej nowożytności. Podstawę Althusiusowej teorii zawiera się w koncepcie stowarzyszania się i jego kalwińskiej interpretacji. Można uznać Althusiusa za prekursora nowoczesnego federalizmu. Trzeba tez docenić duże znaczenie dzieła Althusiusa dla inspiracji teorii liberalnych w Anglii i Holandii, służących wolności jednostki kosztem ograniczonej władzy państwa. Althusius sprzeciwił się koncepcji absolutnej suwerenności Jeana Bodina i jako alternatywę proponował system suwerenności subsydiarnej (podzielonej), w której istnieje pluralizm autonomicznych społeczności, współuczestniczących w rządzeniu państwem. Odbywa się to w ten sposób, że społeczności mniejsze, na drodze negocjacji i umów, przekazują część władzy społecznościom większym, nie tracąc przy tym swej podmiotowości. Władza w państwie, a tym samym suwerenność państwa, ma zatem charakter oddolny.