„Być Andrzejem Małkowskim swoich czasów” – historia i dziedzictwo polskiego skautingu oraz problem wartości harcerskich w „Bratnim Słowie” w latach 1980–1981
DOI:
https://doi.org/10.34739/tem.2024.02.06Słowa kluczowe:
ZHP, KIHAM, Kręgi Instruktorów Harcerskich im. A. Małkowskiego, "Bratnie Słowo", historia, pamięć, polski ruch skautowy, wartości, kryzys wartości harcerskichAbstrakt
Problem poglądów Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego na temat znaczenia tradycji i historii ruchu harcerskiego oraz odnowy ideowej ZHP poruszanych w artykułach opublikowanych w czasopiśmie „Bratnie Słowo” w latach 1980-1981 nie był dotychczas
omawiany w nauce polskiej. Artykuł stawia sobie za cel rekonstrukcję tego zagadnienia w perspektywie ogólnej kondycji Związku Harcerstwa Polskiego w początku lat 80. XX w.
Pobrania
Bibliografia
Literatura podmiotu
„Bratnie Słowo. Pismo Kręgu Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego” 1980–1981, nr 1–7, https://archiwumharcerskie.pl/index.php?title=Kategoria:Bratnie_ S%C5%82owo_1980-1985 [dostęp: 25.06.2021].
Wykaz omawianych w pracy artykułów z „Bratniego Słowa”
Apel, „Bratnie Słowo” 1980, nr 1, s. 2.
Artykuł redakcyjny, „Bratnie Słowo” 1980, nr 1, s. 2.
Biblioteczka Bratniego Słowa, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 15.
Błażejewski W., Andrzej Małkowski, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 1-2.
Broniewski S., Druh „Orsza” o Zjeździe, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 6.
Celichowski J., O polskim prawie harcerskim, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 1.
Co w trawie piszczy, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 8.
Co w trawie piszczy, „Bratnie Słowo” 1980, nr 4, s. 7-8.
Co w trawie piszczy, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 12, 16.
Czopowicz S., Harcerstwo, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 6.
Dlaczego zbieramy podpisy pod listem krakowskim!, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 5-6.
Dnia 27.XI.1980 r. Rada Kręgu spotkała się z instruktorami 79 WŻDH, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 3.
Do uczestników konferencji sprawozdawczo-wyborczej hufca ZHP Warszawa Żoliborz, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 2.
Do VII Zjazdu ZHP Warszawa, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 6.
Druhny i druhowie!, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 3.
Dutkiewicz R., Na gorąco, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 8.
Gorczycki A., Harcerstwo a demokracja – wątpliwości ciąg dalszy, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 4-5.
Hołownia-Nowik M., Seminarium instruktorskie. Skauting żydowski, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 3-5.
Janowski A., Dwadzieścia pięć lat harcerstwa popaździernikowego 1956-1981, „Bratnie Słowo” 1980, nr 4, s. 1-2.
Jubileuszowy zlot harcerstwa 1911-1981, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 5.
Kopczyński K., 70 lat harcerstwa polskiego, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 8.
Koźniewski K., Harcerstwo 1918-1939, „Bratnie Słowo” 1980, nr 3, s. 4-5.
Krochmal A., Harcerstwo i jego prawo, „Bratnie Słowo” 1980, nr 4, s. 3.
Kurowska I., Spotkanie z „Kamykiem”, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 5.
„Marek”, Moje Harcerstwo, „Bratnie Słowo” 1980, nr 1, s. 3.
Metodyka ZHP, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 7-8.
Misja, dh Andrzej Czeczot. Wywiadowca – komiks, przedruk ze „Szpilek” z 27 października 1974, „Bratnie Słowo” 1980, nr 3, s. 4-5.
Miszczuk M., Na tropie, czyli w poszukiwaniu Salomona, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 13, 15.
Miszczuk M., Skąd idziemy?, „Bratnie Słowo” 1980, nr 4, s. 3.
Miszczuk M., Skąd idziemy? (dokończenie), „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 3.
Mitka J., Stopnie harcerskie od harcerza orlego do młodzieżowego organizatora, „Bratnie Słowo” 1980, nr 4, s. 6-7.
Nowik G., Harcerstwo. Gra w kolory, czyli La Fontaine wiecznie żywy!, „Bratnie Słowo” 1980, nr 1, s. 3-4.
Nowik G., Zjazdowe i pozjazdowe refleksje – niewypowiedziany głos, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 6.
Odnowa czy od nowa?, „Bratnie Słowo” 1980, nr 3, s. 3, 7, 8.
Rozkaz dzienny Andrzeja Małkowskiego z 22 maja 1911, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 1.
Seminarium instruktorskie, „Bratnie Słowo” 1980, nr 3 s. 4.
Sikorski T., Tradycje i rocznice, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 13-14.
Skreślenia cenzury w II wydaniu książki Aleksandra Kamińskiego „Andrzej Małkowski”, Warszawa 1979 (15.XI.), „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 3-4.
Stanowski A., Razem czy osobno, „Bratnie Słowo” 1980, nr 5, s. 1-3.
Stawicki P., Czy i dlaczego obowiązuje prawo harcerskie, „Bratnie Słowo” 1980, nr 2, s. 1.
Strzembosz T., Uwagi o problemach wychowawczych Szarych Szeregów, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 8-9, 12.
Suchnowski A., Idzie nowe, „Bratnie Słowo” 1980, nr 1, s. 3
Suchnowski A., Uwagi o programie Związku Harcerstwa Polskiego, „Bratnie Słowo” 1980, nr 3, s. 1-3.
Świderski J., Hufce Polskie, „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 8-9, 12.
Uwagi do sprawozdania chorągwi stołecznej ZHP, „Bratnie Słowo” 1980, nr 1, s. 4-6.
W dniu 15.XI.1981 r., „Bratnie Słowo” 1980, nr 6-7, s. 5.
Zimecki T., Tu Polskie Radio Warszawa, „Bratnie Słowo” 1980, nr 3, s. 5-6.
Materiały niepublikowane
Gawriłow M., „Marzenie o prawdziwym harcerstwie" – wizja harcerstwa w „Bratnim Słowie” w latach 1980–1981, praca magisterska, Uniwersytet Warszawski 2022.
Gawriłow M., Ojczyzna, Nauka, Cnota… – wartości i historia harcerstwa w „Bratnim Słowie” w latach 1980–1981, praca licencjacka, Uniwersytet Warszawski 2021.
Opracowania
Baran A. Harcerski ruch wydawniczy. Charakter i działalność Niezależnego Wydawnictwa Harcerskiego (1981–1986), „Krakowski Rocznik Historii Harcerstwa” 2005, t. I, s. 126-138.
Baran A., Geneza Porozumienia KIHAM. Jak powstało Porozumienie Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego, [w:] Studia z dziejów harcerstwa 1944-1989, red. M. Wierzbicki, Warszawa 2009.
Baran A., Harcerstwo jako forma sprzeciwu, „Arcana” 2001.
Baran A., Harcerstwo niepokorne i niezależne w ostatniej dekadzie PRL, „Studia Rzeszowskie” 2002, t. 9.
Baran A., Harcerstwo niezależne. Od Niezależnego Ruchu Harcerskiego do Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, [w:] „Jesteście naszą wielką szansą". Młodzież na rozstajach komunizmu 1944–1989, red. P. Ceranka, S. Stępień, Warszawa 2006.
Baran A., Niezależna prasa harcerska od sierpnia 1980 do 13 grudnia 1981. Stan badań i postulaty badawcze, [w:] Z dziejów prasy harcerskiej w Kraju i na obczyźnie, red. W. Kukla, M. Szczerbiński, Gorzów Wielkopolski 2003.
Baran A., Stanisław Broniewski „Orsza” wobec wydarzeń harcerskich w Polsce z lat 1980- -1983, [w:] Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne, red. A. Baran, Białystok–Warszawa 2006.
Baran A., Walka o kształt harcerstwa w Polsce (1980-1990). Niepokorni i niezależni, Warszawa 2007.
Błażejewski W., Bibliografia harcerska 1911-1960. Suplement, Warszawa 1981.
Błażejewski W., Bibliografia harcerska 1911-1960, Warszawa 1981.
Błażejewski W., Bibliografia harcerska 1961-1981, Warszawa 1986.
Błażejewski W., Z dziejów harcerstwa polskiego 1910-1939, Warszawa 1985.
„Bratnie Słowo”, https://archiwumharcerskie.pl/index.php?title=Kategoria:Bratnie_S% C5%82owo_1980-1985 [dostęp: 25.06.2021].
Czopowicz S., Fenomen KIHAM, „Drogowskazy” 2000, nr 58.
Czopowicz S., KIHAM. Zarys wydarzeń wybór dokumentacji i relacji, Warszawa 1998.
Czopowicz S., KIHAM. Zarys wydarzeń, wybór dokumentów i relacji, Warszawa 2020.
Czopowicz S., Niepokorni i niezależni. Korzenie harcerskiej niepodległości (1980-1989). Przyczynek metodologiczny i porządkujący, [w:] Warszawa niezłomna. Antysystemowe formy opozycji i oporu społecznego w stolicy (1980-1989), red. B. Noszczak, Warszawa 2013.
Czopowicz S., O Radzie Porozumienia KIHAM i odrodzeniu ruchu harcerskiego. Przyczynek metahistoryczny z pogranicza egzystencji i metody, [w:] Z dziejów harcerstwa 1944–1989. Studia i materiały, red. M. Wierzbicki, Warszawa 2009.
Czopowicz S., Pełnić służbę. Gawęda o KIHAMIE, Warszawa 1987.
Czopowicz S., Szczera wola i zniewolenie. Harcerstwo w Polsce 1945-1980, Warszawa 2010.
Figiel B.M., Folc M., Jedność i wielość. Harcerstwo lat osiemdziesiątych w oczach instruktorów, Warszawa 1998.
Figiel B.M., Kwaśniewski J., Kręgi instruktorów harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego, [w:] Zaradność społeczna. Z badań nad społecznymi inicjatywami w dziedzinie rozwiązywania problemów Polski lat osiemdziesiątych, red. J. Kwaśniewski, R. Sobiech, J. Zamecka, Warszawa 1990.
Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994.
Friszke A., Związek Harcerstwa Polskiego 1956-1963. Społeczna organizacja wychowawcza w systemie politycznym PRL, Warszawa 2016.
Głowacka-Sobiech E., Harcerstwo w Polsce w latach 1944-1990, Poznań 2013.
Hausner W., Harcerski niezależny ruch wydawniczy (1980-1989), „Kwartalnik Historyczny ZHR” 1997, 5, s. 23-35.
Hausner W., Harcerstwo wobec rzeczywistości PRL, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, 5-6, s. 36-42.
Hausner W., Rodowody niepokornych lat 80-tych, „Kwartalnik Historyczny ZHR” 1996, nr 3-4, s. 3-4.
Hausner W., Wierzbicki M., Sto lat harcerstwa, Warszawa 2015.
Hausner W., ZHP 1956-1980 – wychowanie polityczne, „Pobudka. Pismo Instruktorskie ZHR” 2007, nr 11.
Hausner W., Związek Harcerstwa Polskiego w latach 1944-1964. Między komunistycznym przechwyceniem symboli a buntem wychowawców, [w:] „Jesteście naszą wielką szansą”. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, red. P. Ceranka, S. Stępień, Warszawa 2006.
Kapusta M., Niepokorne harcerstwo w dokumentach SB, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, 3, s. 255–284.
Kasprzyk K., Grzeszczuk J. (oprac.), Materiały do bibliografii harcerstwa za lata 1982- -2009, Kraków 2010, http://mbc.malopolska.pl/Content/63447/harcerz.pdf [dostęp: 26.06.2021].
Kawałko R., Kręgi Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego, „Kwartalnik Historyczny ZHR” 1996, 3-4, s. 5-10.
Kiewicz A., Harcerstwo w Polsce Ludowej, Wrocław 2003.
KIHAM: dwudziesta rocznica powstania Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego: 26 października 1980 r. – 26 października 2000 r., red. B. Zawadzka-Feliksbrot, G. Nowak, Warszawa 2000.
Kowalski J., Materiały do bibliografii czasopism harcerskich. Od powstania KIHAM-u w 1980 roku do końca 1989 roku, [w:] Z dziejów harcerstwa 1944-1989. Studia i materiały, red. M. Wierzbicki, Warszawa 2009.
Koźniewski K., I zawsze krzyż oksydowany…: refleksje nad historią harcerstwa w Polsce 1911-1986, Kraków 1990.
Leksykon harcerstwa, red. Fietkiewicz O., Warszawa 1988.
Leonhard B., Zanim powstało harcerstwo niepokorne (głos w dyskusji), „Kwartalnik Historyczny ZHR” 1996, nr 3-4, s. 62.
Lewandowski J., Geneza Związku Harcerstwa Polskiego, Zamość 1989.
Libionka D., Ruch młodzieżowy w PRL, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2001, nr 10, s. 23-30.
Lista prac [naukowych dotyczących harcerstwa]: https://www.zhr.pl/badania/lista-prac/?fbclid=IwAR3_Y04gAJGHKOpSmXSW_AljZU2MTI4Wie6SgxDOY3YVqeS7UlujWWeVKcs [dostęp: 25.06.2021].
Marszałek K., Doktoraty i habilitacje z tematyki dotyczącej organizacji harcerskich, w latach 1969-2016, „Studia z teorii wychowania” 2016, t. VII, nr 2 (15), s. 199-226.
Marszałek K., Harcerska lista (nie)obecności. Analiza polskiej bibliografii harcerstwa za lata 1989-2017, Kraków 2018.
Marszałek K., Ruch harcerski w latach 1980-1989, Kraków 2017.
Nowik G., Kalendarium KIHAM, Warszawa 2000.
Persak K., Odrodzenie harcerstwa 1956 r., Warszawa 1996.
Radziej K., Polska Bibliografia Harcerska 1982-2002, Katowice 2003.
Strzembosz T., Refleksje o harcerstwie i wychowaniu, Sandomierz–Warszawa 2005.
Wiatr K., KIHAM-owski Kraków, „Drogowskazy” 2001, nr 58.
Wiatr K., O ewolucji myśli harcerskiej w pracy KIHAM, „Drogowskazy” 2005, nr 79.
Wieraszka R., Niezależny ruch harcerski 25.04.–13.12.1981, „Kwartalnik Historyczny ZHR” 1995, 2, s. 25-28.
Wierzbicki M., Młodzież w PRL, Warszawa 2009.
Wierzbicki M. (red.), Studia z dziejów harcerstwa 1944-1989, Warszawa 2009.
Wojtycza J. (red.), Harcerski słownik biograficzny, t. 1, Warszawa 2006, t. 2, Warszawa 2008, t. 3, Warszawa 2012, t. 4, Warszawa 2016, t. 5, Warszawa 2019.
Wróblewski W., Krąg Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego w Krakowie 1980-1982, t. VII.
Z dziejów prasy harcerskiej w kraju i na obczyźnie: tom studiów dedykowany pamięci Zygmunta Lechosława Szadkowskiego (1912-1995), red. Kukla W., Szczerbiński M., Gorzów Wielkopolski 2003.
Z dziejów ruchu harcerskiego: studia, szkice, materiały: 1911-2006, red. Czop E., Rzeszów 2006.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 authors
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
