Tożsamość narracyjna młodych osób dorosłych z niepełnosprawnością fizyczną
Słowa kluczowe:
psychologia biegu życia, tożsamość narracyjna, niepełnosprawność fizyczna, czynniki społeczne, czynniki kulturoweAbstrakt
Celem badań była eksploracja sposobów konstruowania tożsamości narracyjnej przez młode osoby dorosłe z niepełnosprawnością fizyczną oraz poszukiwanie czynników społecznych i kulturowych, które mogły wywrzeć wpływ na zróżnicowanie tego rodzaju narracji. W badaniu wykorzystano wywiad na temat historii życia Dana P. McAdamsa. Przebadanych zostało 40 młodych osób dorosłych z różnym rodzajem oraz momentem nabycia niepełnosprawności fizycznej. Wśród respondentów znalazły się zarówno osoby z niepełnosprawnością wzroku, jak i ruchu. Niepełnosprawność osób badanych miała charakter wrodzony lub stanowiła konsekwencję uszkodzenia ciała w biegu życia. Wyniki badań świadczą o tym, iż według respondentów istotny wpływ na kształtowanie się ich tożsamości narracyjnej wywarły trzy grupy czynników: 1) doświadczenia związane z relacjami społecznymi, 2) czynniki kulturowe, szczególnie przekazy medialne, 3) doświadczenia związane z własnym ciałem i jego niepełnosprawnością. W wywiadach na temat historii życia, których udzielili respondenci, można także wyodrębnić czynniki niepowtarzalne, właściwe dla kontekstu historii życia konkretnych osób badanych, które wywarły według nich wpływ na kształtowanie ich narracyjnej tożsamości. Na podstawie analizy literatury przedmiotu [m.in. Edwards 2007, Leszczyńska 2010, Dunn, Burcaw, 2016] można stwierdzić, że wyniki badań stanowią wkład w poszerzenie wiedzy dotyczącej czynników sprzyjających rozwojowi tożsamości narracyjnej osób dotkniętych niepełnosprawnością.
Pobrania
Bibliografia
the Social Function of Autobiographical Memory, Memory, 11.
Bąbka J., 2004, Tożsamościowa droga ku dorosłości osób niepełnosprawnych
ruchowo, [w:] Bąbka J. (red.). Człowiek niepełnosprawny w różnych
fazach życia, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Collins K.M., Onwuegbuzie A.J., Jiao Q.G., 2007, A mixed methods
investigation of mixed methods sampling designs in social and health
science research, Journal of Mixed Methods Research, 1 (3).
Dunn D.S., Burcaw S., 2013, Disability identity: exploring narrative accounts of
disability, Rehabilitation Psychology, 58 (2).
Edwards S.D., 2007, Disablement and personal identity, Medicine, Health Care
and Philosophy, 10 (2).
Erikson E., 1980, Identity and the Life Circle. Zysk i S-ka, Poznań.
Galvin R., 2005, Researching the disabled identity: Contextualizing the identity
transformations which accompany the onset of impairment, Sociology
of Health and Illness, 27(3).
Gałdowa A., 2000, Wprowadzenie, [w:] Gałdowa A. (red.), Tożsamość
człowieka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Grzegorek T., 2000, Tożsamość a poczucie tożsamości. Próba uporządkowania
problematyki, w: Gałdowa A. (red.), Tożsamość człowieka, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Iskra J., 2002, Jakościowa analiza zdarzeń życiowych, [w:] Straś-Romanowska M.
(red.), Szkice psychologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław.
Kowalik S., 2008, Psychologia rehabilitacji, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,
Warszawa.
Leszczyńska K., 2010, Tożsamość i stygmatyzacja w narracjach niepełnosprawnych
studentów, [w:] Gąciarz B. (red.), Niepełnosprawni studenci
w społeczności akademickiej. Źródła sukcesów i porażek w integracji
społecznej i aktywności zawodowej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii
i Socjologii PAN, Warszawa.
McAdams D., 1985, Power, Intimacy and the Life Story: Personological
Inquiries into Identity, The Doresy Press, Homewood.
McAdams D., Adler J.M., Wagner J.W., 2007, Personality and the coherence of
the psychotherapy narratives, Journal of Research in Personality, 41.
Miles M.B., Huberman A.M., 2000, Analiza danych jakościowych (tłum.
S. Zabielski), Trans Humana, Białystok.
Opoczyńska M., 2002, Kim jestem? Doświadczenie choroby psychicznej
a stawanie się sobą, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Kraków.
Patton M.Q., 1990, Qualitative evaluation and research methods, Beverly Hills,
CA: Sage Publications, Inc.
Pasupathi M., 2001, The Social Construction of Personal Past and Its
Implications for Adult Development, Psychological Bulletin, 127.
Thorne A., McLean K., Lawrence A., 2004, When Remembering Is not Enough:
Reflecting on Self-Defining Events in Late Adolescsence, Journal of
Personalit, 72.
Reeve, D., 2002, Negotiating psycho-emotional dimensions of disability and
their influence on identity construction, Disability and Society, 17(5).
Ryżanowska D., 2014, Doświadczenie własnego ciała w kształtowaniu się
tożsamości młodych osób dorosłych z niepełnosprawnością fizyczną,
(niepublikowana praca doktorska), Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. (red.), 2009, Wywiad psychologiczny. T. 1.
Wywiad jako postępowanie badawcze, Pracownia Testów Psychologicznych,
Warszawa.
Tokarska U., 1995, W poszukiwaniu jedności i celu. Wybrane techniki
narracyjne, [w:] Gałdowa A. (red.), Hermeneutyka a psychologia,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Twardowski A., 1991, Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych, [w:] Obuchowska
I. (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, WSiP, Warszawa.
White M., Epston D., 1999, Narrative Means to Therapeutic Ends.
W.W. Norton and Co., New York-London.
Willig, C., Stainton-Rogers W., 2008, The sage handbook of qualitative
research in psychology, Sage Publications Ltd., London.
Żurko M., 2008, Wybrane metody analizy i interpretacji narracji
autobiograficznej w ujęciu hermeneutycznym, [w:] Janusz B.,
Gdowska K., de Barbaro B. (red.), Narracja. Teoria i praktyka, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
